Паэму » Новая зямля » Якуб Колас пачаў пісаць яшчэ ў 1910 годзе, знаходзячыся ў мінскай турме, дзе адбываў пакаранне за ўдзел у рэвалюцыйнай працы сярод сялянства. У гэтым вялікім эпічным творы паэтам філасоўскі асэнсавана цэлая эпоха жыцця беларускага сялянства канца ХІХ — пачатку ХХ стагоддзя.
Па-майстэрску раскрытыя характары і ўнутраны свет герояў праз іх побыт, абрады, традыцыі, ўзаемаадносіны. У трагічны лёс галоўнага героя Міхася аўтар паказвае лёс беззямельных сялян, якія дарэмна спрабавалі вырвацца з-пад прыгнёту памешчыкаў і царскіх чыноўнікаў.
У « Новай зямлі » ж кожны радок, кожнае слова, напісана ў асноўным чарырохстопным пушкінскім ямбам, якія нясуць у сабе спрадвечны беларускі пачатак, псіхалогію яго носьбітаў — людзей палескіх лясоў і балот. У паэме нічога значнага не адбываецца. Апісана сям’я леснічага, сам ляснік, жонка, дзеці і брат, самотны, які аддаў усяго сябе дзецям брата, яе штодзённыя беды і радасці, яе надзеі і безнадзейнасці.
Ляснік Міхаіл і брат яго Антось самыя памятныя падзеі — гэта як даводзілася перабірацца з аднаго месца на іншае, як Антось па патрэб сялянскім ездзіў у Вільню. А то ўсё — лясніцтва, нешматлікія людзі, з кім даводзілася мець справу, кавалак зямлі і угоддзяў, на якіх так аддана працавалася. Але ў кожным марудлівым, падрабязным , грунтоўным радку раскрываецца душа чалавечая, з яе запалам, з сэнсам гэтых, такіх трывожных ў такім, здавалася б, спакойным апавяданні запалу.
Міхаіл вымушаны з-за малазямелля пайсці лесніком да пана Радзівілу. Ён толькі тым і жыве, каб трохі разбагацець, купіць зямлі і зноў вярнуцца ў сваю сялянскую стыхію, адвечную для яго роду. Інакш ён не ўяўляе сабе самастойнага жыцця.
І ён, усё больш ненавідзячы панскую няволю, у сілу свайго сялянскага нораву добрасумленна, нават дбайна служыць : разумеючы цяжкае, бядотнае становішча такіх жа, як сам, ён усё ж ловіць іх на парубкі лесу, беражэ кожнае дрэўца ў часцей. Ён змацуючы сэрца зміраецца і з тым, што панскі кіраўнік перасяляцца яго з абжытай і угноенай з такой працай і рупліва зямлі на іншае, недагледжаныя месца.
Але мара яго — такім шляхам вырвацца з памешчыцкіх путаў — аказваецца нязбытнай, ілюзорнай. Усе сельскія працы, ва ўсе часы года, апаэтызаваныя тут Коласам з такой матэрыяльнай пэўнасцю, з такой любоўю — і касьба, і малацьба, і ворыва, што нельга не ўспомніць тую лютасьць працоўнай радасці, якая памятаеце, ахапіла волжскіх валацугаў — грузчыкаў у адным з яго ранніх апавяданняў.
І праца дала свой плён. Гумно паўнела з кожным годам. І багацеў хлевец прыплод. І грош стаў лішні заводзіцца. Ёсць што паесці і чым схавацца.
Але Міхаіл мог і абяздоліць сям’ю і сябе, толькі б купіць зямлю — волю. Васіль Быкаў — адзін з найслынных айчынных пісьменнікаў, які на працягу доўгіх гадоў творчай працы застаўся верны тэме вайны.