Беларуская мова існуе ў двух формах — вуснай і пісьмовай.
Вуснае маўленне — гэта гаворка якая гучыць, у ёй выкарыстоўваецца сістэма фанетычных і прасадычных сродкаў выказвання, яна ствараецца ў працэсе гутаркі. Для яе характэрныя слоўная імправізацыя і некаторыя моўныя асаблівасці: свабода ў выбары лексікі, выкарыстанне простых прапаноў, ўжыванне пабуджальных, пытальных, клічных сказаў рознага роду, паўторы , няскончанасць выказвання думкі.
Вусная форма прадстаўлена ў двух сваіх разнавіднасцях : гутарковае маўленне і кадыфікаванае маўленне.
Гутарковае маўленне абслугоўвае такую моўную сферу, якой характэрныя: натуральнасць зносін; неафіцыйнасць адносін паміж гаваркімі; непадрыхтаванасць прамовы ; выкарыстанне невербальных сродкаў камунікацыі (жэсты і міміка ) ; прынцыповая магчымасць змены зносін « які казаў — слухае ».
Кадыфікаванае маўленне выкарыстоўваецца ў афіцыйных сферах зносін (канферэнцыях , сходах і т. д.). Звычайна яна загадзя падрыхтавана (выступленне з лекцыяй , дакладамі ) і далёка не заўсёды абапіраецца на внеязыковую сітуацыю, для яе характэрна умеранае выкарыстанне невербальных сродкаў камунікацыі.
Пісьмовае маўленне — гэта гаворка графічна замацаваная, загадзя абдуманая і выпраўленая, для яе характэрныя некаторыя моўныя асаблівасці: кніжнай лексікі, наяўнасць складаных прыназоўнікаў, строгае выкананне моўных нормаў, адсутнасць внеязыковых элементаў. Пісьмовае маўленне звычайна звернутае на глядзельнае ўспрыманне. Кожны пісьмовы тэкст — гэта складанае выказванне аб рэчаіснасці.
Для пабудовы пісьмовага тэксту неабходна захаванне правілаў рэферэнцыі і прэдэкацыі.
Пісьмовая і вусная форма маўлення маюць розную матэрыяльную аснову. З гэтым адрозненнем звязаны багатыя інтанацыйныя магчымасці вуснай прамовы і адсутнасць такіх у пісьмовай мовы. Інтанацыя ствараецца мелодыкай прамовы, месцам лагічнага націску, яго сілай, ступенню выразнасці вымаўлення, наяўнасцю або адсутнасцю паўз. Пісьмовая гаворка не ў стане перадаць усё гэта. У яе распараджэнні толькі знакі прыпынку, пунктуацыя. У вуснай прамовы моўным сродкам перадачы сэнсу з’яўляецца інтанацыя, а ў пісьмовай яна вытворная. У вуснай гаворкі няма такіх сродкаў пісьмовай формы, як двукоссі, вялiкая лiтара, што можа спарадзіць цяжкасці пры ўспрыманні на слых тэксту. Выкарыстанне пісьмовай формы азначае магчымасць перабудоў прапановы, замены слоў, звароты да слоўніках і даведніках.