У першых аповесцях Быкава мы бачылі яго ўменне прымусіць чытача адчуць ўвесь жар і дрыжыкі вайны, бою, смерці — усё яе суровае «надвор’е». Тут жа пісьменнік паўстае ў поўнай меры як лірык, хоць лірычны пачатак ўласціва ўсім творах Быкава: бо героі яго аповесцей самі распавядаюць аб вайне, ды і галоўным у творы з’яўляецца не падзея вайны, а чалавечая рэакцыя на гэтую падзею, Асабліва падкрэслена, адкрыта суседнічаюць дзве стыхіі — лірычная і жорстка-рэалістычная — у «Альпійскай баладзе». У ёй амаль ўмоўная рамантыка Альпаў, «высакагорнай», чыстай любові нядаўніх вязняў канцлагера суседнічаюць з бязлітаснай праўдай і жорсткай рэальнасцю вайны, якая пераследуе і паступова наганяе герояў. Наганяе: то ў вобразе вар’яцкага ўцекача-немца, які вядзе за сабой па следзе пагоню, то ў пакутлівых спрэчках, у размовах Джуліі і Івана аб іх мінулым і аб тым, што адбывалася і адбываецца ў кожнага з іх на радзіме, і ў рэшце рэшт гэтая бязлітасная рэальнасць абвальваецца на іх і на іх каханне — эсэсаўцы, аўчаркі, апошні паядынак на краі прорвы. Псіхалагізм нават у гэтай «высакагорнай» баладзе Васіля Быкава досыць рэалістычны, нягледзячы на рамантычнае падсвятленне, тон, каларыт самой сітуацыі. Характэрны для творчасці пісьменніка і вобраз Івана Цярэшкі, які і ў лагеры не дазволіў сябе затаптаць, раздушыць ў ім чалавека, а пасля таго, як глынуў паветра свабоды і любові, які стаў яшчэ мацней, цвярдзей духам, — ён гатовы да смяротнай схватцы з фашыстамі. Лёс нарыхтаваў гэтаму чалавеку штосці страшнее смерці: «выбар» Івана, можа быць, самы невыносны для чалавека, самы страшны з усіх, якія ёсць у аповесцях Быкава. На фоне бязлітасна прыгожых гор разыграўся апошні акт сучаснай трагедыі: Іван вымушаны, павінен уласнай рукой забіць свае нечаканае, нядоўгае шчасце, каб выратаваць Джулію ад катаў. Не толькі псіхалагічны рэалізм адцяняе рамантыку быкаўскай «Балады», але і гарачая філасофская думка,, напружаны роздум над ходам і сэнсам чалавечай гісторыі і сучаснасці. Усе так блізка адно да аднаго ў Альпах: пранізлівы холад і тут жа — шчодры, сонечны луг; мертвыя камяні, і раптам — казачныя кветкі… Джулія, Іван ўсе вышэй падымаюцца ў горы, каб адысці за перавал — да партызан, да свабоды, да барацьбы. Тэрасы, тэрасы» мертвых камянеў і квітнеючай зеляніны, снегу і кветак, злога, добрага, пакут кахання, смерці, надзеі…
У хвіліну небяспекі Іван ратуе сваю каханую, кідаючы яе з абрыву ў снег перад тым, як зграя концлагерных сабак, прыследаваўшых уцекачоў, разадралі героя.
Як і Сотнікаў ў аднайменнай аповесці, Іван Цярэшка пазбаўлены пазерства, ён звычайны чалавек, пастаўлены ў экстрэмальныя ўмовы. «Іскра геройства» у ім звязана з пачуццём самаахвярнасці.
Жыцце становіцца пераможцай у паядынку са смерцю! І нездарма Васіль Быкаў заканчвае аповесць «Альпійская балада» эпілог-лістом Джуліі і яе з Іванам сына. Застаюцца працягваць незавершаныя героямі справы хлапчукі, будучыню якіх абаранілі звычайныя людзі, з «іскрай геройства», якая разгаралась «ў важныя эпохі жыцця».