Беларуская літаратура ў цэлым асабліва гэта тычыцца прозы складалася са значным гістарычным адставаннем па параўнанні з ллітаратурамі іншых славянскіх народаў. Прычынай гэтаму паслужыла своеасаблівасць умоў сацыяльна-гістарычнага развіцця беларускага народа. Станаўленне беларускай літаратуры пачалося ў эпоху канчатковай перамогі капіталізму над феадалізмам. Характэрным для гэтага перыяду часу было ўзмацненне нацыянальна-вызвольнага і дэмакратычнага руху працоўных мас і прагрэсіўных колаў інтэлігенцыі ў ррадах Еўропы. Нягледзячы на тое, што гэта рух у Беларусі насіла ў асноўным аграрны характар, значнае месца тут займала барацьба за нацыянальную мову і стварэнне нацыянальнай літаратуры.
За ўсю гісторыю свайго існавання беларуская літаратура развівалася ў цеснай узаемасувязі з літаратурамі іншых славянскіх народаў, і, асабліва, з літаратурай польскай. Агульнавядома, што беларускі і польскі народы звязаны шматвяковай агульнасцю гістарычнага.
У сваю чаргу агульнасць народных інтарэсаў абумовіла агульнасць дэмакратычнай культуры і дэмакратычнай літаратуры.»
Усе гэта разам узятае абумовіла, з аднаго боку, наяўнасць беларускай тэмы ў польскай літаратуры, а з другога — тлумачыць той факт, што ў Савецкай Беларусі было выдадзена значная колькасць навуковых прац, мэтай якіх, нараўне з вывучэннем развіцця нацыянальнай літаратуры, з’яўляецца даследаванне асобных аспектаў ўзаемасувязей паміж беларускай і польскай літаратурамі. Адным з праяў ўзаемасувязей беларускай і польскай літаратур з’яўляецца агульнасць тэматыкі і праблематыкі асобных твораў беларускіх і польскіх пісьменнікаў.
У пасляваенны час значна шырэй у параўнанні з папярэднімі гадамі стаў праблемна-тэматычны дыяпазон беларускай прозы адначасова адбываецца значны рост прозы, асабліва буйных жанравых форм, назіраецца назапашванне жанрава-стылявых формаў, узмацняецца роля літаратуры ў справе камуністычнага выхавання савецкіх людзей. У гэты перыяд у беларускую прозу прыйшлі такія таленавітыя майстры мастацкага слова, як Я.Брыль, І.Шамякін, А.Кулакоўскі, І.Мележ, А.Карпюк і іншыя пісьменнікі. У 60-70-я гады літаратура папоўнілася іменамі В.быкава, І.Пташнікава, У.Адамчыка, У.Караткевіча, В.Казько і інш.
Беларуская савецкая літаратура з першых дзен свайго існавання найцяснейшым чынам звязана з жыццём народа, з яго інтарэсамі і запытамі. Яе стваральнікі ставяць і вырашаюць у сваіх творах глыбока хвалююць кожнага савецкага чалавека жизенно важныя, актуальныя праблемы. У творчасці беларускіх пісьменнікаў пасляваеннага часу знайшлі адлюстраванне і героіка Вялікай Айчыннай вайны, і творчую працу будаўнікоў камунізму — рабочых, калгаснікаў, савецкай інтэлігенцыі, і духоўны аблічча сучасніка, і незабыўныя старонкі гісторыі беларускага народа.
Аб Вялікай Айчыннай вайне беларускімі пісьменнікамі створана велізарная колькасць твораў розных жанраў, сярод якіх найважнейшае месца займаюць аповесць і раман. Ужо ў другой палове 50-х гадоў і ў пачатку 60-х з’яўляюцца такія буйныя мастацкія палотны, як «Глыбокая плынь» і «Трывожнае шчасце» І.Шамякіна, «Мінскі напрамак» І.Мележа, «Незабыўныя дні» М.Лынькова, «Растаёмся ненадоўга» А.Кулакоўскаго і інш, удзейную сутнасць якіх складае паказ героікі народу ў суровыя гады вайны. У 60-70-я гады ў беларускай прозе выявіліся тэндэнцыі да больш паглыбленага, аналітычнаму малюнку вайны. Гэта выразна відаць у многіх аповесцях В.быкава, у рамане «Гандлярка і паэт» І.Шамякіна, у аповесці В.Казько «Суд у Слабадзе» і ў цэлым раце іншых твораў. Пісьменнікі імкнуцца паказаць вайну, праз унутраны свет чалавека, раскрываючы глыбінныя рысы савецкага чалавека, самааддана які змагаўся за свабоду сваей Радзімы.